2021 жылы қаржы қызметтері нарығында маңызды оқиға болды — микрокредиттеумен айналысатын барлық ұйымдар лицензия алуы тиіс еді. Лицензиялауға үлгермеген немесе ала алмаған компаниялар мәжбүрлі түрде таратылды. 2021 жылғы 20 қазандағы жағдай бойынша Қазақстанда 231 микрокредиттік ұйым тіркелген (Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің сайтындағы тізілімнен алынған мәліметтер).
Қаржы ұйымдарының нарықтан кетуі нашар жаңалық болып көрінуі мүмкін. Шын мәнінде, реттеуші осылайша елді жосықсыз кредит берушілерден тазартты. Қарыз алушыларға бұл тек жақсы жағынан әсер етеді, өйткені пайыздық мөлшерлемелер, шарт нысаны, комиссиялар және қарызды рәсімдеуге арналған құжаттар тізімі заңмен реттеледі, ал қиянат жасағаны үшін жазалау қарастырылған.
Kursiv.kz Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мәдина Әбілқасымованың:
«Қаржылық реттеушінің міндеті – МҚҰ нарығын тазарту, олардың қызметін барынша ашық ету. Біз микрокредит беру секторын тұрақтандыру, халықтың борыштық жүктемесінің бақылаусыз өсуіне жол бермеу, сондай-ақ нарыққа қатысушылардың өз міндеттемелерін адал орындау барысында жауапкершілігін арттыру үшін алдын ала шаралар қабылдадық» деген дәйексөзіне сілтеме жасайды.
Міне, кейбір пайдалы өзгерістер:
- сыйақының ең жоғары мөлшерлемесі жылдық 56% деңгейде белгіленген;
- кредит беруші міндетті түрде жылдық тиімді мөлшерлемені, яғни барлық қосымша төлемдермен қоса алғандағы төлемді хабарлауы тиіс;
- МҚҰ қарыз алушыны кешіктірудің пайда болуы туралы оның туындауының, ең көп дегенде, 20-күнінде хабардар етуге міндетті;
- барлық даулар сотқа дейінгі тәртіпте шешілуі тиіс. Қарыз алушы мен кредит беруші алдымен берешекті қайтару рәсімін дербес немесе реттеушінің көмегі арқылы келісуі тиіс. Егер шешім табылмаса, онда мәселені сот шешетін болады.
Яғни, заң қарыз алушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғайды. Бұзушылықтар туралы реттеушіге шағымдануға болады.
Сонымен қатар, таратылған МҚҰ орнына жаңалары келеді, олар реттеушінің талабына да, нарық талаптарына да икемделеді. Яғни, олар бірден қарыз алушылар талап ететін өнімдерді ұсынады, ал пайыздық мөлшерлемелер мен жұмыс қағидаттары заңға бағынады.
Біз Қазақстанда онлайн-қарыз беретін МҚҰ бейресми рейтингін ұсынамыз. Олардың барлығы 2021 жылы лицензия алған.
Мақалада компаниялардың 2021 жылғы желтоқсанға текті шарттары ұсынылған.
Қарыздың ең үлкен сомасы
Қазірдің өзінде «микроқаржылық ұйым» атауының өзінде олар беретін қарыздардың сипаттамасы жатыр — шағын («микро») сомалар. Дегенмен, кейбір ұйымдар көбірек, ал кейбіреулер – шамалы азырақ ақша береді.
Қарыздардың максималды сомасы бойынша рейтинг көшбасшысы — Salem.kz. Компания 2 000 000 теңгеге дейін береді, оны толыққанды кредитпен салыстыруға болады.
| Salem | 2 000 000 теңге | күніне 0,04% | 365 күн |
Өтінімнің өте жылдам қаралуы
«Уақыт — ақша», — дейді халық даналығы. МҚҰ – қарыздарды ресімдеу жылдамдығы бойынша ең жылдам қаржы компаниялары. Өтініш берген кезден бастап өтінім бойынша жауап алуға дейін кейде бір-екі минут қана кетеді. Ерекшеліктері – қарыз алушыларға төлем қабілеттілігіне көз жеткізу үшін қоңырау шалатын компаниялар да бар. Бұл біраз уақытты алады, бірақ қарау ешқашан 10 минуттан аспайды.
Өтінімді қарау жылдамдығы бойынша көшбасшы – MoneyMan компаниясы. Рәсім 1 минутты алады. GMmoney.kz компаниясы да небары 1 минут ішінде өтінімге жауап береді. QuickMoney.kz компаниясы көшбасшылардан шамалы ғана артта келеді. Компания 3 минут ішінде шешім қабылдайды.
| Компания | дейінгі сома | Күндік мөлшерлеме | Мерзімі |
| MoneyMan | 100 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 0,01% бастап) | 5-31 күн |
| GMoney | 145 000 теңге | 1% бастап | 10-30 күн |
| QuickMoney | 145 000 теңге | 0,66% бастап (СЖТМ 59140,89%) | 7-30 күн |
Ең ұзақ мерзім
МҚҰ қысқа мерзімді қарыздарға бір айға дейінгі мерзімге ұзарту мүмкіндігімен мамандандырылады. Бірақ бұл қағиданың айтарлықтай ерекшелігі бар, ол – Salem.kz. компаниясы бір жылға дейінгі мерзімге қарыздар береді.
| Компания | дейінгі сома | Күндік мөлшерлеме | Мерзімі |
| Salem | 2 000 000 теңге | 0,04% | 365 күн |
| Turbomoney | 135 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 11907,88% дейін) | 12-61 күн |
| Деньги Click | 145 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 739% бастап) | 4-45 күн |
| Qanat | 145 000 теңге | 1,3% бастап (СЖТМ 11907,88%) | 5-45 күн |
Мақұлдаудың ең жоғары дәрежесі
Мінсіз кредит тарихы мен жалақысы бар адамдарға алаңдаудың еш қажеті жоқ – кез-келген кредит ұйымы оларға кредит беруге қуанышты. Бірақ, көбінесе, адамдарда – кредиттерінің көптігі, өткен кредиттер бойынша мерзімінен кешіктіру, бейресми немесе төмен жалақы сияқты басқа да проблемалар болады.
Қазақстанда онлайн-қарыздар беретін МҚҰ қарыз алушыларға бейілді, бірақ мақұлдау дәрежесі бойынша да ерекшеленеді.
Smartzaim.kz деректері бойынша өтінімді мақұлдаудың жоғары пайызы бар бірнеше компанияны бөліп көрсетуге болады:
Бірінші орында — Koke.kz. 2021 жылы компания 85% өтінім бойынша қарыздарды мақұлдады.
Екінші орында – «Честное слово» 81% мақұлдауымен».
Үшінші орында – «Займер» 75% мақұлдау дәрежесі бар.
Төртінші орында -I Credit компаниясы, ол да қарыз алушыларды 72% мақұлдаумен жиі қуантады.
| Компания | дейінгі сома | күндік мөлшерлеме | мерзімі |
| Koke | 145 000 теңге | 0,01% (СЖТМ 7,3% бастап) | 5-30 күн |
| «Честное слово» | 40 000 теңге | 1% бастап (СЖТМ 2334% бастап) | 10 күн |
| «Займер» | 90 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 0,12% бастап) | 30 күн |
| I Credit | 145 000 теңге | 1% (СЖТМ 288% бастап) | 30 күн |
Ең төменгі пайыздық мөлшерлеме
Көптеген адамдар үшін кредит берудің маңызды шарты — пайыздық мөлшерлеме. 2021 жылғы жаңа заң бойынша Қазақстанда МҚҰ нормативтік-құқықтық актілерде айтылғаннан жоғары пайыздық мөлшерлемені белгілей алмайды.
Бірақ олар тұрақты шарттарда да, акциялар аясында да төмендеуі мүмкін. Көшбасшылар – күніне 0,01% мөлшерлемемен қарыз беретін компаниялар. Бұған жаңа клиенттерге арналған науқан шеңберінде күніне 0,1% бастап (СЖТМ 7,3% бастап) мөлшерлеме бойынша микрокредиттер ресімдейтін Tengo.kz және Koke.kz сервистерін де жатқызуға болады .
| Компания | дейінгі сома | күндік мөлшерлеме | мерзімі |
| CreditPlus | 145 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 3,72% бастап) | 7-30 күн |
| Credit365 | 145 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 3,72% бастап) | 7-30 күн |
| Turbomoney | 135 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 11907,88% дейін) | 12-61 күн |
| MoneyMan | 100 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 0,01% бастап) | 5-31 күн |
| «Займер» | 90 000 теңге | 0,01% бастап (СЖТМ 0,12% бастап) | 30 күн |
| Koke | 145 000 теңге | 0,1% бастап(СЖТМ 7,3% бастап) | 5-30 күн |
| Tengo | 145 000 теңге | 0,1% бастап (СЖТМ 7,3% бастап) | 5-30 күн |
Koke.kz «Артық төлемсіз» науқаны аясында 0,1% (СЖТМ 7,3% бастап) мөлшерлемесі бойынша бірінші микрокредитті ұсынады
Көріп отырғанымыздай, Қазақстанда қарыз беретін МҚҰ саны емес, олардың сапасы маңызды. Сипатталған компаниялардан Сіз сомасы, мерзімІ, пайыздық мөлшерлемесі, мақұлдау жылдамдығы бойынша оңтайлы ұсынысты таба аласыз.
